Học bổng Ph.D. dễ hay khó?

Mình học R1. Full ăn ở. Năm vừa rồi mình cũng tham gia tuyển Phd mới cho khoa. Mình có vài comment sau:

1 - Tuyển Phd siêu khó vì không giống các bậc học khác, Phd là bậc học tạo ra Kiến thức. Các thầy luôn nói cái khó là tuyển người có tiềm năng này. Rất nhiều người muốn học Phd nhưng không có tiềm năng chuyển tiếp từ việc tiếp thu kiến thức sang suy nghĩ để tạo ra chúng.

2 - Khoa mình đã nhận là Full nhưng rất khó nhận. Năm nay offer 2 bạn, 1 bạn OK đi học, 1 bạn từ chối. Mình hỏi thầy có offer tier 2 ko. Thầy bảo không vì cách ứng viên đầu quá xa. Năm nay khoa thống nhất chỉ nhận 1 bạn. Khoa thực sự không thiếu tiền tài trợ ứng viên vì xếp đầu ngành trong nghiên cứu chuỗi cung ứng nhưng không nhận chủ yếu là vì Phd sẽ làm việc trực tiếp vào rất nhiều dự án của các thầy. Nếu không đủ trình độ, chất lượng nghiên cứu của các thầy sẽ đi xuống, các thầy không thích.

3 - Áp lực về số lượng sinh viên Phd cần tuyển là có, nhưng không cao bằng các chương trình thạc sĩ. Khoa mình có chỉ tiêu tuyển là 2 người/ năm, nhưng nếu các thầy cương quyết là ứng viên không đủ chất lượng thì không ai ép được các thầy. Có năm khoa mình không có người nào. Năm nay tuyển được 1, thầy bảo tức là năm sau hơi áp lực tuyển 2 nhưng cũng chỉ nói là nói thế.

4 - Nói là cho cả nhưng yêu cầu về chất lượng công việc và sự cố gắng vô cùng cao. Bằng chứng là các thầy dù rất thiếu sinh viên, năm ngoái vẫn ép một bạn nghỉ do bạn này không đạt yêu cầu về nghiên cứu (mặc dù còn chưa đến com exam). Nên học bổng Phd không chỉ có khó mà giữ cũng khó

5 - Phd một số ngành Hot, ra trường lương 6 số rất khó apply nên có nhiều bạn thay vì apply thẳng vào các khoa management hay marketing thì apply vào các Trường bên cạnh kiểu Hospitality rồi học Cognate sang Business School để ra trường có cái bằng /Management. Tuy nhiên kiếm được việc hay không lại phụ thuộc vào việc bận ấy có xuất bản được bài hạng A nào trong Management hay không. Theo mình thấy thì sinh viên từ các khoa không R1 năm 3 năm 4, chạy sang ngồi cùng với sinh viên khoa R1 năm 1 năm 2 chất lượng và số lượng nghiên cứu vẫn đuối hơn.

6 - Phd nói là cho cả ăn ở nhưng Phd một số ngành phải đi hội thảo rất nhiều, không phải cái gì trường cũng trả cho. Thạc sĩ thì ít có đoạn này hơn. Nhiều người thấy học bổng Phd cao hơn Thạc sĩ cứ nghĩ là sướng nhưng có khi chi tiêu còn eo hẹp hơn khá nhiều.

7 - Về việc apply thẳng Phd hay học Thạc sỹ sau đại học thì việc apply thẳng Phd là vô cùng khó khăn. Thứ nhất điểm phải trên bound tức là trên 3.5, thậm chí 3.8 với một số trường có chế độ Honor Studies, điểm của sinh viên có thể vượt ngưỡng 4.0. Ngoài điểm, việc sinh viên đại học được làm project trong Indenpendent Study với các thầy ngay trong bậc đại học là khá ít. Các thầy gần như không thể chỉ mặt điểm tên trong khi viết thư giới thiệu cho sinh viên. Khi thư giới thiệu không mạnh, sinh viên rất khó được nhận ngay từ bậc đại học. Ngoài ra PS, SOP và phỏng vấn của bậc Tiến sĩ cũng yêu cầu độ trưởng thành cao mà nếu chỉ học xong Đại học khó có được. Mình từng fail apply thẳng từ Đại học lên tiến sĩ vì nghĩ rằng dễ có học bổng hơn thạc sĩ.

8 - Bậc tiến sĩ quan trọng nhất không phải trường hay rank trường mà là mình có tìm được người thầy hợp định hướng nghiên cứu, chủ đề nghiên cứu và chịu khó hỗ trợ mình hay không. Để tìm được người thầy như vậy, 1 có thể cần học trong Mỹ từ bậc thạc sĩ, gây ấn tượng với các thầy bậc thạc sĩ để các thầy giới thiệu đến những thầy của trường khác có thể trợ giúp mình. 2 phải tạo mạng lưới quan hệ rộng để tìm hiểu văn hóa trường. Một số trường có thể rank cao nhưng lại không support sinh viên lắm đâu, tự nhiều. Hai việc trên đều khó làm nếu là sinh viên đại học mới ra trường. Việc thứ 3 có thể làm để gặp thầy chính là trao đổi thẳng thắn và cởi mở khi phỏng vấn tiến sĩ, đọc kĩ profile xmình thầy nghiên cứu những gì. Nếu hợp thì sẽ hợp thôi.

Riêng điểm thứ 8 này mình thấy là mình rất may mắn. Mình được recommend sang chương trình tiến sĩ bởi 2 giáo sư có thể nói là legendary của ngành (thư giới thiệu còn lại là của một thầy từng là sinh viên của thầy phụ trách tuyển sinh bên trường) nên các thầy trong khoa ngay từ đầu đã rất muốn gặp mặt nói chuyện và nghiên cứu cùng. Khi phỏng vấn, thì về định hướng của mình hợp với 1 trong 2 thầy hôm phỏng vấn. Về sau thầy trở thành thầy hướng dẫn của mình. Vì quá hợp và thầy có funding nên thầy thường chi tiền khi cần thiết và giúp mình apply cho các loại Research Grant nhanh chóng và hiệu quả. Nói chung điều kiện về resources thầy lo cho hết nên mình không phải nghĩ gì chỉ nghiên cứu thôi. Ngay cả việc xin việc lúc ra trường mình cũng không phải lo lắng lắm vì thầy thường được phỏng vấn ở một số trường R1 nhưng không muốn đi, và nhét luôn sinh viên tiến sĩ của mình vào đó.

P.S.: Có ai kêu học PhD thì ảnh phải nghiêm túc đâu